Een oude fluittaal die een beetje als vogelzang klinkt, blijkt beide hersenhelften te gebruiken. Dat gaat in tegen het idee dat alleen de linkerhelft belangrijk is bij communicatie.
Zo’n tienduizend mensen in de bergen van Noordoost-Turkije gebruiken de fluittaal, waarbij niet gesproken, maar gefloten wordt. De fluittaal is gebaseerd op gesproken taal, maar kan over een veel grotere afstand gehoord worden. De Turkse fluittaal is tot wel vijf kilometer verder te horen. Onderzoekers hebben nu aangetoond dat deze taal ook de rechterhersenhelft gebruikt, waarvan al wel bekend was dat deze belangrijk was voor het begrijpen van muziek.
Tot recent dacht men dat het interpreteren van taal voornamelijk de taak was van de linkerhersenhelft. Onur Güntürkün van de Ruhr University Bochum in Duitsland vroeg zich af of mensen voor de muzikale melodieën en frequenties van gefloten Turks misschien beide helften van het brein gebruiken.
Zijn team testte 31 fluiters, door net anders gesproken of gefloten lettergrepen tegelijkertijd in hun linker- en rechteroor te laten horen. Ze vroegen de proefpersonen vervolgens wat ze hoorden. De linkerhersenhelft is iets meer afhankelijk van de geluiden die het rechteroor hoort en andersom. Door het aantal keer te tellen dat de fluiters de lettergrepen hoorden in hun linker- respectievelijk rechteroor, konden ze zeggen hoe vaak de verschillende hersenhelften dominant waren.
Zoals verwacht waren het rechteroor en de linkerhersenhelft 75 procent van de tijd dominant bij de gesproken lettergrepen. Maar als lettergrepen gefloten werden, was de verdeling tussen linker- en rechterdominantie ongeveer gelijk. ‘In alle talen – tonaal of atonaal, klik- of gebarentaal, geschreven of gesproken – lijkt tot nu toe de linkerhersenhelft de meeste verwerking te doen’, zegt Güntürkün. ‘Voor het eerst hebben we nu gelijke bijdragen van beide hersenhelften gezien.’
Roddelen
Güntürkün vertelt dat hun resultaten laten zien dat het belang van de linkerhersenhelft in het begrijpen van taal niet zo onafhankelijk van de rest van het brein is als ooit gedacht.
Het resultaat ondersteunt een onderzoek uit 2005 waarin fMRI-scans lieten zien dat herders op de Canarische Eilanden beide hersenhelften gebruiken om een gefloten vorm van Spaans te interpreteren. ‘De vorm van een taal kan de hersennetwerken, die gebruikt worden om het te verwerken, beïnvloeden’, zegt Sophie Scott van University College London.
Güntürkün zegt dat, als er Turkse fluiters zijn die een beroerte krijgen in hun linkerhersenhelft, hij er graag achterkomt of ze meer taalvaardigheid behouden dan niet-fluiters. Hij verwacht dat hun rechterhersenhelften hun helpen om te compenseren.
Gefloten Turks raakt langzaam uitgestorven, deels door mobiele telefoons. ‘Je kan roddelen via een mobiele telefoon, maar niet tijdens het fluiten, want dan hoort de hele vallei het’, aldus Güntürkün.
Altijd op de hoogte blijven van het laatste wetenschapsnieuws? Meld je nu aan voor de New Scientist nieuwsbrief.
Lees ook: