Hoe meet je zoiets abstracts als geluk? Nou gewoon, laat mensen hun eigen leven beoordelen met een cijfer, stelt socioloog Ruut Veenhoven.
Waar vind je de gelukkigste mensen op aarde? Misschien wel in Zeeland. Onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek bestempelde Zeeuwen eind 2014 als de gelukkigste mensen van Nederland, terwijl Nederland volgens VN-onderzoek op zijn beurt tot de gelukkigste volken ter wereld behoort. In de ranglijst van het World Happiness Report neemt het de vierde plek in, achter Denemarken, Noorwegen en Zwitserland. Ook België doet het lang niet slecht, op plek 21 van in totaal 156 landen. Aangezien geluk door de meeste mensen wordt gezien als hoogste levensdoel, doen we het dus hartstikke goed in de lage landen. Hoera!
Toch zullen velen de wenkbrauwen fronsen bij dergelijke onderzoeksresultaten. Want hoe meet je zoiets abstracts als geluk? Is geluk niet voor iedereen verschillend?
Ook wetenschappers hadden lange tijd een sceptische houding tegenover het meten van geluk. De Nederlandse socioloog Ruut Veenhoven schreef in 1970 een artikel genaamd ‘geluk als onderwerp van wetenschappelijk onderzoek’. Hij roept daarin op tot meer wetenschappelijke studies naar geluk, omdat anders ‘ieder welzijnsbeleid gedoemd is een uitvoering van ideologische preoccupaties te blijven, of op zijn hoogst een bestrijding van symptomen van ongeluk’.
Godfather of happiness studies
Inmiddels staat Veenhoven, tegenwoordig emeritus hoogleraar aan de Erasmus University Rotterdam, bekend als ‘geluksprofessor’ en ‘the godfather of happiness studies’. De door hem opgerichte World Database of Happiness bevat ruim 9000 wetenschappelijke artikelen over geluk, waarvan de helft gebaseerd is op empirisch onderzoek. Samen hebben die artikelen ertoe geleid dat geluk inmiddels een meetbare grootheid is, die afhangt van aanwijsbare factoren.
Cruciaal daarbij is volgens Veenhoven een goede definitie van het begrip geluk. ‘Als je geluk beschouwt als een goed leven, dan is het niet te meten. Er zijn zo veel variabele componenten die het leven goed of slecht kunnen maken, zoals het humeur van je vrouw of de smaak van de koffie. Dat kun je nooit in een theorie vangen’, zegt Veenhoven. Hij definieerde geluk in 1970 dan ook simpelweg als ‘een betrekkelijk constante toestand van overwegende tevredenheid met het leven als geheel’.
Met die definitie is geluk een stuk makkelijker te meten. Je hoeft iemand alleen maar te vragen zijn eigen leven een rapportcijfer te geven. Dat klinkt niet bijster wetenschappelijk, maar volgens Veenhoven is het de meest logische methode. ‘Als je geluk beschouwt als iets dat voortkomt uit menselijk bewustzijn, dan is praten de beste manier om het te meten.’
New Scientist-hoofdredacteur Jim Jansen lichtte vanochtend in de uitzending van Giel! op 3FM het dossier over geluk toe.
Een rapportcijfer levert echter weinig op, als je niet weet waarop het gebaseerd is. En dat kunnen mensen moeilijk aangeven in een gesprek over geluk. Er zijn wel manieren om daar via een omweg achter te komen. Door een heleboel mensen hun eigen geluk te laten beoordelen, en de antwoorden te combineren met de omstandigheden waarin ze leven, kun je voorwaarden opstellen die een gemiddeld persoon gelukkig maken. Op basis van die voorwaarden zijn de landenranglijsten samengesteld waar Nederland zo goed in scoort.
Waarom er zo veel van die gelukkige Nederlanders in Zeeland wonen, is voor zover wij weten nog niet onderzocht.
Meer over wetenschappelijk onderzoek naar geluk, de haalbaarheid van een gelukspil en onverwachte zaken die een mens gelukkig kunnen maken, lees je in ons dossier op Blendle (€ 0,89).
Lees ook:
- Gelukshormoon veroorzaakt UV-verslaving
- Geluk meten – is weten!
- Hoor jezelf gelukkig met geluidmanipulatie (Blendle, € 0,89)