‘Slaapapneu kan leiden tot hart- en vaatziekten, een herseninfarct en zelfs kanker’

Slaapapneu – het stokken van de ademhaling tijdens het slapen – leidt tot vergelijkbare gezondheidsrisico’s als roken. Dat stelt Nico de Vries, hoogleraar tandheelkundige slaapgeneeskunde aan de Universiteit van Amsterdam.

Geschat wordt dat vierhonderdduizend Nederlanders slaapapneu hebben. Hoe zit dat?
‘Veel mensen hebben wel klachten zoals vermoeidheid, impotentie, slechte concentratie en depressiviteit, maar weten vaak niet dat zij aan slaapapneu lijden. Uit onderzoek onder willekeurige groepen mensen weten we dat vier op de vijf mensen die slaapapneu hebben, dat zelf niet wisten. Het is een volksziekte die lang niet is erkend maar natuurlijk al lang bestaat. Winston Churchill leed er aan, Napoleon ook, net als veel gewone mensen.’

De klachten die u noemt kunnen toch ook een andere oorzaak hebben?
‘Dat is het lastige. Mensen met apneu rusten, doordat zij veelvuldig onderbroken worden in hun slaap, zowel fysiek als psychisch niet goed uit. Als ze naar de huisarts gaan en die ze een pil voorschrijft of ze adviseert meer te bewegen, wordt niet altijd naar de echte oorzaak gekeken. Het lastige is ook dat slaapapneu bij de meeste mensen heel geleidelijk ontstaat.’

Waarom is dat het geval?
‘Alle soorten mensen kunnen apneu hebben. Maar de typische apneupatiënt is een wat oudere, zwaarlijvige man. Juist als mensen ouder worden, wordt alles iets slapper. Dat geldt ook voor de spierspanning in mond en keel.
‘Daarnaast is er een directe relatie tussen de omtrek van iemands nek en de kans op slaapapneu. Zwaarlijvigheid is een risico, maar omdat apneu invloed heeft op de hormoonhuishouding, kan apneu zwaarlijvigheid ook versterken.’

Wat is het moment dat de meeste mensen actie ondernemen?
‘Pas als een partner aangeeft dat het hevige snurken ’s nachts maar eens moet stoppen, is dat voor de meesten een reden er iets aan te doen. Veel van die mensen komen dan terecht bij een van de slaapcentra waar we sinds de jaren tachtig verdenkingen van apneu onderzoeken.’
‘Apneu komt overigens ook bij kinderen voor, bijvoorbeeld als zij grote amandelen hebben, wat tegenwoordig de belangrijkste reden is de amandelen bij een kind te verwijderen.’

Wat zijn de gevaren van slaapapneu?
‘Die zijn behoorlijk en vergelijkbaar met die van roken. Wie slaapapneu niet laat behandelen, heeft een veel grotere kans op hart- en vaatziekten of een herseninfarct en er is bewijs voor een grotere kans op kanker. Die risico’s worden door veel mensen onderschat. Het zijn gevaren voor het individu, maar die brengen ook maatschappelijke kosten met zich mee.’

Welke risico’s lopen mensen?

‘In de ergste gevallen vallen mensen overdag simpelweg in slaap. Dat kan in het verkeer ronduit gevaarlijk zijn. Denk aan vrachtwagenchauffeurs. Zij zitten lang achter het stuur, zijn niet zelden zwaarlijvig. De kans is daardoor groot dat onder die groep het aantal apneupatiënten behoorlijk is.
‘Het is ingewikkeld maar wel nodig, ook voor andere weggebruikers, dat dit soort beroepsgroepen zich laat testen. Op een ander vlak: het is aannemelijk dat verschillende rampen, waaronder die met kerncentrales, zoals de ramp met de centrale in Tsjernobyl in april 1986, met vermoeidheid te maken hebben gehad.’

Hoe kan apneu worden behandeld?
‘Met name in het buitenland is lang vooral geadviseerd ’s nachts met een masker te slapen dat het in- en uitademen reguleert. Maar ik pleit er nadrukkelijk voor meer maatwerk te bieden. Veel mensen hebben er een afkeer van met een masker te slapen, zelfs als het hun leven kan verlengen.
‘Voor lichtere vormen van apneu zijn er een op maat gemaakte bitten die de onderkaak tijdens de slaap naar voren houden zodat de apneu wordt verholpen. Ook is een chirurgische ingreep een optie, bijvoorbeeld als iemand een dikke tong of huig heeft. Maar omdat de lokale anatomie daardoor verandert, is succes niet per se verzekerd.’

U pleit voor andere methoden?
‘Mensen kunnen natuurlijk zelf iets doen. Zo heeft het drinken van alcohol een negatieve invloed en maagverkleinende operaties kunnen mensen van hun zwaarlijvigheid én apneu afhelpen. Maar er zijn ook veelbelovende nieuwe methoden. Zo heeft een start-up een apparaatje ontwikkeld dat heel subtiel maar effectief slapende mensen ertoe kan bewegen in de slaap niet op hun rug maar op hun zij te gaan liggen. Dat helpt in veel gevallen om het snurken en de apneu tegen te gaan.
‘Een andere innovatie is implantatie van een pacemaker die de tongzenuw stimuleert, zodat de tong tijdens slaap naar voren beweegt en de luchtweg wordt geopend. Dat zijn slimme en veelbelovende methoden die, naar ik verwacht, binnenkort door de zorgautoriteit ook erkend en dus ook vergoed zullen worden.’

Lees verder:

• Hangende takken duiden erop dat bomen de nacht ‘slapend’ doorbrengen
• Linkerbrein is nachtwacht
• ‘Ghb kan kinderen met slaapstoornis helpen’