Waarom hebben kinderen uit het ene gezin wel gaatjes in hun tanden en uit het andere gezin niet? Dat onderzocht UvA-tandheelkundige Denise Duijster. ‘Met een beetje warmte voorkom je een kindermond vol zorgen.’
Tot voor kort was maar weinig bekend over de invloed van gezinsfactoren op het kindergebit. Daar bracht Duijster verandering in met haar promotieonderzoek Family matters. Duijster heeft zich toegelegd op preventieve tandheelkundige zorg.
Hoe kwam u op het idee de relatie tussen opvoeding en gaatjes in kindergebitten te onderzoeken?
‘Ik zou een gezondheidsprogramma ontwikkelen om gaatjes bij kinderen te voorkomen en wilde iets anders doen dan bestaande interventies. Veertig procent van de vijfjarigen heeft ondanks alle voorlichting al minimaal één gaatje. Waar gaat het dan mis? Om die vraag te kunnen beantwoorden, ben ik het gezin in gedoken. Ik vond een schat aan informatie waar dit promotieonderzoek het product van is.’
Wat zegt het gebit van een kind over zijn ouders?
‘Het spreekt boekdelen. Kinderen die veel warmte krijgen van hun ouders, zijn vaker cariësvrij. Niet dat kinderen met gaatjes verwaarloosd worden, maar hun ouders tonen bijvoorbeeld net wat minder belangstelling. Zo zagen we tijdens observaties dat deze ouders niet inhaakten op een verhaal van hun kind, maar passief luisterden. Ook merkten we dat het lastiger is om de borstel er regelmatig doorheen te halen in gezinnen waar de organisatie en communicatie moeizamer verloopt. Verder ontdekten we tegen alle verwachtingen in dat kinderen van overdreven strenge ouders vaker gaatjes hadden.’
Waarom hebben strenge ouders vaker kinderen met gaatjes in hun tanden?
‘Ik vermoed dat ouders met een autoritaire aanpak meer weerstand oproepen bij hun kind, waardoor dat geneigd is zich af te zetten tegen een opdracht als tandenpoetsen. Andere onderzoekers zagen een soortgelijk effect bij te zware kinderen. Ook daar zijn ouders vaker dwingend. Kinderen accepteren regels vooral als ouders hun gedrag op een betrokken, positieve manier benaderen en daarbij matig streng zijn.’
‘Een tandenborstel in de buurt van de ontbijttafel kan ’s ochtends minuten tijdwinst opleveren’
Hoe hebt u deze gezinsfactoren onderzocht?
‘Ik heb het contact tussen ouders en kind geobserveerd volgens een gestandaardiseerde methode. Voor deze observaties vroeg ik deelnemende gezinnen zeven taken uit te voeren. Kies een probleem in het gezin zoals te lang tv kijken en bedenk daar oplossingen voor, was één van de opdrachten. Ik wist van tevoren niet welke gezinnen kinderen met gaatjes hadden. Daarnaast hebben we gegevens over 630 gezinnen verzameld met vragenlijstonderzoek.’
Hebt u met dit proefschrift inspiratie opgedaan voor nieuwe interventies?
‘Om cariës bij kinderen aan te pakken moet er ondersteuning voor de ouders komen. Tandartsen zien dat in eerste instantie niet als hun taak, maar er kunnen ook mondhygiënisten op consultatiebureaus worden ingezet of de taak kan door jeugdzorg worden opgepakt.’
‘Uit groepsgesprekken met ouders bleek dat zij meer aandacht willen van de tandarts. Ook gaven ze aan vaak tegenstrijdige adviezen te krijgen.‘Jeugdzorg zegt dat fruit gezond is, maar volgens de tandarts zit er veel suiker in, wat gaatjes kan veroorzaken.’ Het is daarom belangrijk dat deze zorggroepen meer samenwerken en dezelfde boodschap overbrengen.’
Heeft u nog tips voor ouders?
‘Als je je kind iets zoets te drinken geeft, laat het hier dan niet langer dan tien minuten mee rondlopen. Zo voorkom je dat de tanden van je kind al te lang aan suikers worden blootgesteld. Wie ’s ochtends met tijdnood kampt, kan minuten winnen door de tandenborstel in de buurt van de ontbijttafel te leggen.’
‘En je maakt de meeste kans op medewerking van je kind als je het positief benadert, eventueel met een sticker als beloning. Maar vergeet vooral dat complimentje niet!’
Dit artikel verscheen ook in Het Parool.
Lees ook: