Een nieuw jaar brengt de belofte van langverwachte wetenschappelijke doorbraken. New Scientist blikt vooruit op 2017, het jaar dat LIGO naar verwachting minimaal zes zwaartekrachtsgolven gaat waarnemen.
In februari van dit jaar werd bekend dat het Laser Interferometer Gravitation Wave Observatory, kortweg LIGO, enkele maanden eerder voor het eerst zwaartekrachtsgolven had waargenomen. Volgend jaar, zo is de verwachting, zullen dergelijke waarnemingen zich snel gaan opstapelen.
Zwaartekrachtsgolven zijn rimpelingen in de ruimtetijd die ontstaan wanneer een massief object versnelt. Op 14 september 2015, toen LIGO nog in de opstartfase verkeerde, werd het onmiskenbaar getroffen door zo’n zwaartekrachtsgolf. Het signaal kwam van twee zwarte gaten die op 1,3 miljard lichtjaar afstand van de aarde bezig waren aan een paringsdans. De zwarte gaten, elk ongeveer dertig maal de massa van de zon, draaiden steeds sneller om elkaar heen alvorens samen te klonteren tot een enkel, groter zwart gat. Een paar maanden later, in december van dat jaar, volgde nog zo’n zwaartekrachtsgolf.
Nu de onderzoekers weten waar ze op moeten letten, zijn de vooruitzichten voor het nieuwe jaar optimistisch. Door aanpassingen aan het ontwerp zijn de detectoren van LIGO nu zo’n 15 tot 20 procent gevoeliger. Aangezien de minder gevoelige versie in drie maanden tijd twee zwaartekrachtsgolven wist op te vangen, verwachten de onderzoekers in de eerste helft van volgend jaar ten minste zes waarnemingen te doen.
Assistentie van VIRGO
Welke wetenschappelijke doorbraken kunnen we in het volgende jaar verwachten? Lees er alles over in ons dossier Vooruitblik 2017
Als alles volgens planning verloopt, zullen de twee detectoren van LIGO binnenkort bovendien hulp krijgen. De bedoeling is dat de in Italië gebouwde VIRGO-detector vanaf maart 2017 gegevens zal gaan verzamelen. Dat houdt in dat de drie detectoren enige tijd gelijktijdig operationeel zullen zijn. Dat zal astronomen in staat stellen om de bron van de zwaartekrachtsgolven nauwkeurig te lokaliseren, zodat meer conventionele telescopen kunnen worden ingezet om te speuren naar een zichtbare tegenhanger van het signaal.
Met gegevens over botsingen tussen zwarte gaten kan een kaart worden gemaakt die hun distributie in het universum weergeeft. Er is nu nog geen andere manier bekend om zo’n kaart betrouwbaar te genereren. Doordat de gegevens een nieuwe manier verschaffen om kosmische afstanden te schatten, kunnen ze ons bovendien mogelijk ook meer vertellen over de aard van donkere energie.
Altijd op de hoogte blijven van het laatste wetenschapsnieuws? Meld je nu aan voor de New Scientist nieuwsbrief.
Lees verder: