Helsinki (SF) – Begin augustus maakte Chemical & Engineering News melding van een nieuwe, tamelijk gecompliceerde verbinding van het edelmetaal goud (Au) met het edelgas xenon (Xe). Nature bericht nu over een veel simpeler chemisch stofje dat het nog 'edeler' edelgas argon (Ar) bevat.


Finse chemici hebben de verbinding waterstofargonfluoride (HArF) gemaakt. De argonverbinding betekent een belangrijke doorbraak in de edelgaschemie. Edelgassen dragen hun naam niet voor niets: ze nemen niet graag deel aan een chemische reactie. Anders gezegd: ze zijn weinig reactief. Bij chemische reacties worden elektronen overgedragen van elementen die graag elektronen afstaan naar elementen die er graag elektronen bij hebben. Edelgassen nemen noch graag een elektron op, noch staan ze er graag een af. Al hun elektronenschillen zijn namelijk precies met het juiste aantal elektronen gevuld.

De xenongoudverbinding en waterstofargonfluoride zijn niet de allereerste edelgasverbindingen. Al in 1962 slaagden chemici in de synthese van xenonhexafluorplatinaat (XePtF6), de eerste verbinding met een edelgasatoom. Het was de grote dubbel-Nobelprijswinnaar Linus Pauling (prijzen voor chemie én vrede) die in 1933 stabiele edelgasverbindingen voorspelde. Diverse verbindingen met de zware edelgassen krypton (Kr), xenon (Xe) en radon (Rn) zijn inmiddels zowel voorspeld als gemaakt.

HArF is wel de eerste verbinding die een licht edelgas bevat. De lichte edelgassen helium (He), neon (Ne) en argon (Ar) zijn nog minder reactief dan Kr, Xe en Rn. Het aardige aan HArF is dat daarmee ook HHeF en HNeF binnen bereik komen. Helium (He) en neon (Ne) zijn het minst reactief van alle elementen uit het periodiek systeem. Volgens recente berekeningen zijn HHeF en HNeF theoretisch mogelijk. Het werk van de Finnen maakt de kans op verbindingen met He en Ne wel heel erg groot.

Tot slot: je kunt waarschijnlijk verder niks met HArF. Het stofje is uiterst instabiel, en kan alleen bij lage temperatuur in een atmosfeer van argon worden bewaard.

Jos van den Broek