Onderzoekers hebben de mysterieuze verkleuring van Van Gogh’s werk Bloemen in blauwe vaas ontrafeld. Voor het onderzoek werkten de universiteit van Antwerpen samen met de TU Delft en het Kröller-Müller museum.
Op het schilderij zijn tegenwoordig grauwe oranje bloemen te zien, maar deze waren felgeel toen Van Gogh zijn werk voltooide in 1887. In 2009 bleek een matte grijze korst de bloemen te bedekken. Om te achterhalen wat de oorzaak was van de grauwe laag, haalden medewerkers van het Kröller-Müller museum twee microscopische kleine verfmonsters van het schilderij. Antwerpse onderzoekers keken met röntgenstraling naar de snippers. Daarbij ging de aandacht al snel uit naar een laag vernis uit het begin van de 20e eeuw, die het schilderij juist had moeten beschermen.
Op het raakvlak van verf en vernis vonden onderzoekers anglesiet. Dit grauwe mineraal was ontstaan nadat het cadmiumsulfaat in het gele pigment een reactie was aangegaan met loodionen in de vernislaag. Ook veroorzaakten reacties met restproducten in de vernis een laag cadmiumoxalaat. De twee processen samen veroorzaakten de grijze korst op het schilderij.
Dat deze reactie voorkomt bij kunstwerken was voorheen onbekend. De onderzoekers sluiten niet uit dat ook andere Van Gogh schilderijen getroffen zijn door dit soort vernisreacties. ‘Veel van de schilderijen uit zijn Franse periode zijn in het verleden niet zo professioneel gevernist,’ meldt Ella Hendriks, hoofd Conservatie van het Van Gogh Museum, ‘Het verwijderen van deze niet-originele laklagen is een van de uitdagingen waar conservators wereldwijd mee geconfronteerd worden.’ Of deze uitdaging gaat lukken is vooralsnog onbekend. Joris Dik van de TU Delft heeft zijn twijfels, ‘Bij een eventuele verwijdering zal er immers altijd een deel van de originele cadmiumgele olieverf verloren gaan,’ meldt hij in een persverklaring.