Een test die aan de hand van stukjes eiwit in je urine je vatbaarheid voor ouderdomsziekten kan voorspellen: het doet denken aan een omgekeerde zwangerschapstest. Dat is echter niet helemaal correct, zegt milieuwetenschapper Dries Martens van de Universiteit Hasselt. Maar wat is het dan wel?
Wat hebben jullie onderzocht?
Wij hebben gekeken naar profielen van eiwitten in de urine die veranderen met leeftijd. Zo vonden we 54 eiwitfragmenten die heel sterk samenhangen met de leeftijd van een persoon. Daarna hebben we in een grote groep mensen onderzocht of er verschillen zijn in de hoeveelheid van deze eiwitfragmenten als zij ouderdomsgerelateerde symptomen vertonen, zoals een verhoogde bloeddruk of insulineresistentie. Dit deden we ook in patiënten met diabetes, nierziekten en een coronabesmetting.
Met een wiskundig model berekenden we vervolgens aan de hand van de eiwitprofielen hun biologische leeftijd. Zo zien we dat patiënten met ouderdomsziekten een hogere biologische leeftijd hebben dan hun chronologische leeftijd.
Dat moet u even uitleggen. Je biologische leeftijd kan anders zijn dan je werkelijke leeftijd?
Precies. Veroudering op biologisch niveau komt door schade aan het DNA of aan de cellen. Dit gaat niet bij iedereen even snel. Bij sommige mensen zal er op jongere leeftijd al meer schade zijn dan bij andere mensen, en andersom. Dit komt bijvoorbeeld door een ongezonde levensstijl of door blootstelling aan omgevingsfactoren zoals luchtvervuiling.
Wat heeft dat te maken met eiwitten in de urine?
Het bloed in ons lichaam gaat door alle vitale organen heen en voert hierbij eiwitten of eiwitfragmenten af. Deze eiwitfragmenten weerspiegelen de gezondheid van organen en daardoor van het hele menselijk lichaam. Indien er meer schade aan, of een verminderde functie van, organen ontstaat, heeft dit een impact op de eiwitten die zich door het lichaam heen bewegen. En dat kunnen we vervolgens in de urine detecteren.
Kunnen we het vergelijken met een zwangerschapstest?
Niet echt. Er is eerst nog meer onderzoek nodig om op individueel niveau te kunnen zeggen: ‘je urine bevat zo veel van deze eiwitten, dus biologisch gezien heb je deze leeftijd.’ Het is ook niet mogelijk om deze test zelf uit te voeren. Het is niet zomaar een stickje dat je in je urine kunt steken. De test is gebaseerd op een methode die alle duizenden eiwitten in de urine screent en vervolgens analyseert. Je kunt het een beetje vergelijken met sommige metingen die ze met bloed doen: die moeten ook door een specifiek lab gedaan worden.
Wat kunnen we hier nou precies mee?
Met deze methode kunnen we op den duur de biologische leeftijd van mensen voorspellen. Als deze biologische leeftijd hoger ligt dan hun chronologische leeftijd, zijn mensen vaker vatbaarder voor bepaalde ouderdomsgerelateerde ziekten – zelfs als ze schijnbaar gezond zijn. Je kunt het een ‘urinaire verouderingsklok’ noemen. Ik geloof dat we hiermee op termijn ziekten kunnen voorkomen in plaats van genezen.