Wetenschappers hebben in het lab laten zien hoe buckyballen, de bekende ‘voetbalmoleculen’, in de ruimte kunnen vormen. De typische vorm ontstaat nadat koolwaterstoffen zijn gestript zodat alleen koolstofroosters overblijven.
Bron: HST/NASA Alessandra Candian
Buckyballen, officieel buckminsterfullereen genaamd, zijn grote moleculen die bestaan uit 60 kooolstofatomen. Samen vormen ze een afgeknotte icosaëder, ofwel een voetbalvorm. Het was nog onbekend hoe deze complexe moleculen in de ruimte kunnen ontstaan. Wetenschappers van de Leidse Sterrewacht brachten daar verandering in door het ontstaansproces in het lab na te bootsen.
Van koolwaterstof tot buckybal
Stervende sterren stoten koolwaterstoffen uit, waaronder zogeheten PAK’s (polycyclische aromatische koolwaterstoffen). Deze stoffen hebben een plat molecuulrooster, een soort kippengaas met koolstofatomen op de hoekpunten. Aan de buitenzijden van het rooster zitten waterstofatomen.
De onderzoekers bestookten PAK’s in het lab met straling. Ze zagen dat daardoor de buitenste waterstofatomen losraken van het rooster. Wat overblijft is dus alleen het kippengaas van koolstofatomen. Dit is precies de bouwsteen van de buckybal. De koolstofatomen kunnen samenbuigen tot een voetbalvorm. Dit proces kan dus verklaren hoe deze grote moleculen ook in de ruimte ontstaan.
Ruimtechemie
“De experimenten tonen ook aan dat de complexiteit die we in de ruimte zien niet alleen verklaard hoeft te worden met het aan elkaar plakken van kleinere deeltjes. Het uiteenvallen van grote moleculen is net zo belangrijk”, zegt onderszoeksleider Xander Tielens in een persverklaring.
Lees ook: