Koud douchen is gezond, wordt wel eens beweerd. Bewijs voor die stelling ontbreekt, er is nooit onderzoek naar gedaan. Medicus Geert Buijze wil daar verandering in brengen.
Ooit hield arts-onderzoeker Geert Buijze (31) zich louter bezig met botbreuken. Botbreuken in de pols, met name. Totdat hij kennismaakte met Wim Hof, de Nederlander die onder de naam ‘Iceman’ wereldfaam vergaarde met zijn onmogelijk geachte kou-verdragende stunts.
Hof rende een halve marathon in de sneeuw van Lapland, bij temperaturen van twintig graden onder nul, op blote voeten. Hij vertoefde uren in een ijsbad, zonder dat zijn lichaamstemperatuur daalde.
Met zijn unieke vaardigheden wekte Hof de interesse van de wetenschap. Vooral ook omdat hij beweert dat in iedereen een ice man schuilt. Zo leerde hij een groep mannen enkele van zijn technieken, en leidde hij ze succesvol de Kilimanjaro op – met ontbloot bovenlijf. In die groep zat ook Buijze.
Niet meer ziek
Voor de chirurg in opleiding was het een ervaring met impact. ‘Vroeger was ik een koukleum. Nu heb ik daar geen last meer van. En toeval of niet, sinds ik elke ochtend koud douche, ben ik niet meer ziek geweest.’
Als wetenschapper bij het Academisch Medisch Centrum (AMC) in Amsterdam weet Buijze echter dat anekdotisch bewijs gelijkstaat aan geen bewijs. Liever citeert hij de studie van Peter Pickkers, hoogleraar experimentele intensive care aan de Radboud Universiteit. Daar kwamen ze tot de conclusie dat de technieken die Hof zijn leerlingen eigen maakt – bestaande uit meditatie- en ademhalingsoefeningen, en blootstelling aan kou – inderdaad een impact hebben op het functioneren van het immuunsysteem.
‘Dat was echt een baanbrekende vondst’, stelt Buijze. ‘Het was de eerste keer dat we ontdekten dat we ons autonome zenuwstelsel kunnen beïnvloeden.’
IJsbad
De arts heeft nu zijn eigen onderzoek opgezet, gericht op blootstelling aan kou. De deelnemers hoeven niet, zoals Hof op een luie zondagmiddag wel eens doet, te ontspannen in een ijsbad, maar moeten wel een maand koude douches nemen. De oude volkswijsheid, die Wim Hofs zegen heeft, dat koud douchen gezond is, zal worden getoetst. 1 januari is het experiment, waaraan tweeduizend vrijwilligers deelnemen, begonnen.
De deelnemers zijn in vier groepen ingedeeld. Groep 1 moet warm blijven douchen. Een luxe die niet is weggelegd voor de andere vrijwilligers, die respectievelijk dertig, zestig en negentig seconden koud moeten afdouchen. ‘En met koud bedoelen we ook echt koud’, benadrukt Buijze. ‘De warmwaterkraan gaat volledig dicht, en de koudwaterkraan volledig open. Dat komt in de winter neer op water met een temperatuur van tien tot twaalf graden. Dat is echt even bibberen.’
Even overwoog Buijze het onderzoek in de zomer te plannen. Dan is een koude douche immers een stuk aangenamer. ‘We besloten dat niet te doen, want het belangrijkste wat we willen meten is of het ziekteverzuim daalt. In de winter zijn mensen vaker verkouden, en dus kunnen we beter meten of koud douchen effect heeft.’
Charlatan
Onderzoek van TNO toonde eind 2008 al aan dat mensen die op de fiets naar hun werk gaan zich minder vaak ziek melden dan mensen die voor het woon-werkverkeer de auto pakken. ‘Het is mogelijk dat we vergelijkbare resultaten gaan vinden. Maar zelfs in dat geval kunnen we nog niet spreken van hard bewijs. Dit is een verkennende studie, pas in vervolgstudies kunnen we gericht hypotheses gaan toetsen.’
Buijzes koudedouche-onderzoek heeft ook al kritiek ontvangen, van mensen die Wim Hof zien als een charlatan. De onderzoeker is daar duidelijk over: ‘Mensen die alles wat aan Wim gerelateerd is bij voorbaat verwerpen, zijn vergelijkbaar met mensen die alles zonder bewijs accepteren. Het gaat erom dat we onderzoek gaan doen. Dan zal blijken wat waar is.’
New Scientist doet mee
Wij van New Scientist zijn de beroerdsten niet en nemen graag de proef op de som. Wat is het effect van een maand lang koud douchen? Van alle redactieleden trok Joris Janssen het kortste strootje. Hij mag een maand lang de geneugten beproeven van een ijskoude start van de dag.
Tot grote vreugde van de rest van de rest van de redactie bleek Joris te zijn ingedeeld in de groep die het langst koud moet douchen. 1 januari is hij begonnen met een dagelijkse koude douche van 90 seconden. Vanaf morgen houdt Joris op deze site een blog bij over zijn ervaringen, waarin hij ook de wetenschap achter het experiment bespreekt.
Lees ook: