Een stukje neanderthaler-DNA dat sommige moderne mensen met zich meedragen, lijkt de kans op een miskraam te verkleinen en vruchtbaarheid te vergroten. Dit resultaat bewijst opnieuw dat Homo sapiens profijt had van de seksuele mengeling met andere menssoorten in de Steentijd.
Genetisch onderzoek suggereert dat de moderne mens meerdere keren met neanderthalers kruiste. Mensen van niet-Afrikaanse afkomst hebben daardoor 1 tot 2 procent neanderthaler-DNA in hun cellen. Al zo’n tien jaar lang vermoeden onderzoekers dat dit neanderthaler-DNA nuttig is. Het zou bijvoorbeeld de Homo sapiens geholpen kunnen hebben bij de bescherming tegen ziektes in andere werelddelen, waarmee ze nog niet in aanraking kwamen tijdens hun verblijf in Afrika.
Daarentegen zijn sommige stukken neanderthaler-DNA mogelijk schadelijk voor moderne mensen. In 2018 vond geneticus Jingjing Li van de Stanford Universiteit daar een voorbeeld van. Met zijn collega’s onderzocht hij het PGR-gen, dat een rol speelt in de zwangerschap. Ze ontdekten dat de vorm van dat gen – het allel – dat de kans op vroegtijdige geboorte vergroot neanderthaler-DNA bevat.
Minder miskramen
Deze vondst verbaasde evolutionair-geneticus Hugo Zeberg van het Max Planck Instituut voor Evolutionaire Antropologie in Leipzig (Duitsland). Elk schadelijk stukje neanderthaler-DNA dat ooit in de genenpoel van de moderne mens terecht is gekomen, zou verdwenen moeten zijn. De drager ervan had immers een nadeel in de strijd om overleving. In sommige populaties komt de neanderthalerversie van het PGR-gen echter voor bij twintig procent van de mensen. ‘De hoge frequentie van het allel was verrassend, gezien het nadelige effect’, zegt Zeberg.
Samen met zijn collega’s vond Zeberg de verklaring: het neanderthaler-allel levert waarschijnlijk tóch een voordeel op. Het team onderzocht data van de UK Biobank, waarin informatie te vinden is over de genetica en levensstijl van meer dan 450.000 mensen in het Verenigd Koninkrijk. Ze kwamen er achter dat vrouwen met het neanderthaler-allel een kleinere kans hebben op een miskraam of onverwacht bloeden vroeg in de zwangerschap.
Allel zonder labels
Het resultaat uit 2018 staat nog steeds overeind: het neanderthaler-allel is óók gerelateerd aan een hogere kans op vroeggeboorte. Het nieuwe onderzoek plaatst die vondst in een nieuw licht. Zeberg denkt dat sommige van deze vroeggeboortes op miskramen waren uitgelopen als de vrouw het neanderthaler-allel niet had. ‘Het allel behoudt misschien zwangerschappen die anders verloren zouden zijn gegaan in een vroeg stadium’, zegt hij.
‘Het is interessant om de andere effecten van dit allel te zien’, zegt Li. Hij waarschuwt voor het snel positief of negatief beoordelen van een bepaald allel. Het PGR-gen is bijvoorbeeld ook gerelateerd aan een grotere kans op eierstokkanker. ‘Het is moeilijk te zeggen of het allel voordeel oplevert, of juist niet’, zegt hij.
