Diemen (NL) – Op 9 augustus om 23:38 uur Nederlandse tijd zal vanaf Cape Canaveral in Florida (VS) de spaceshuttle Discovery vertrekken met aan boord een biochemisch experiment van onderzoekers van de Katholieke Universiteit Nijmegen.


De shuttle zal het experiment afleveren bij het internationale ruimtestation ISS, waar astronauten het in werking zullen stellen. Het doel van de proef, die ongeveer vier maanden zal duren, is het maken van kristallen van het eiwitmolecuul rhodopsine.
Rhodopsine, bekend als lichtgevoelig pigment in de staafjes van ons netvlies, maakt deel uit van een belangrijke groep receptoreiwitten die bij veel processen in het menselijk lichaam een rol spelen. De werking van ongeveer zestig procent van alle medicijnen berust op het activeren of juist deactiveren van dergelijke receptoreiwitten. Het probleem is echter dat veel medicijnen niet specifiek genoeg werken: ze beïnvloeden vaak meerdere receptoreiwitten en zorgen daardoor voor ongewenste bijwerkingen. Inzicht in de precieze driedimensionale structuur van receptoreiwitten kan leiden tot het ontwikkelen van medicijnen die wel specifiek op één enkel receptoreiwit inwerken.
Men bestudeert de driedimensionale molecuulstructuur van eiwitten aan de hand van eiwitkristallen die in een laboratorium zijn gemaakt. Dat kristalliseren is echter niet gemakkelijk. Het lukt vrijwel alleen in het platte vlak. “Helaas zijn dergelijke kristallen vaak te klein voor zinvolle analyse,” aldus prof dr Wim de Grip van de Katholieke Universiteit Nijmegen (KUN). Hij ziet daarom veel in het nieuwe experiment in de ruimte. “Het ontbreken van zwaartekracht maakt de situatie in het groeimedium veel stabieler. Daardoor is er meer kans dat er grotere, driedimensionale kristallen zonder defecten ontstaan, die wel geschikt zijn voor analyse.”
Tegelijkertijd zullen in het ISS enkele andere, gelijksoortige experimenten plaatsvinden. Zo wil een team van onderzoekers van de University of South Florida (VS) menselijke kankercellen in een driedimensionale structuur laten groeien. Deze zullen dan namelijk meer op natuurlijke kankercellen lijken dan de tweedimensionale kweken uit petrischaaltjes.

Het internationale ruimtestation ISS doet dienst als laboratorium voor allerlei proeven onder vrijwel zwaartekrachtloze omstandigheden.