Opgepast: als de wereld opwarmt, kan gebeuren dat orkanen de temperatuur nog wat verder opdrijven. Simpelweg door de zee om te roeren, zo suggereert nieuw onderzoek.

Dat orkanen ervoor zorgen dat koud water uit de diepte omhoog komt en opgewarmd water naar de diepzee verdwijnt, was al bekend. Maar in zeer grote hoeveelheden kunnen orkanen de zee zo erg omroeren dat de zeestromingen langdurig verstoord raken, stelt een onderzoeksteam onder leiding van Kerry Emanuel van het Massachusetts Institute of Technology deze week in het blad Nature. Het gevolg: wereldwijde temperatuurstijging, die kan oplopen tot enkele graden Celsius.

De onderzoekers bekeken met een computersimulatie wat er met de zeewatertemperatuur zou gebeuren als er veel meer orkanen zouden zijn dan vandaag. De meeste wetenschappers zijn het er namelijk over eens dat de opwarming van de aarde zich vertaalt in meer en krachtiger orkanen.

Na zo’n 50 tot 100 jaar, zo voorspelt het computermodel, zouden al die extra orkanen de zee zo erg omroeren dat er een permanent aanhoudende El Niño ontstaat. Dat is een warme periode die wordt veroorzaakt door warm zeewater, en die momenteel slechts eens in de drie tot zeven jaar optreedt.

Aapachtig
Volgens Emanuel is zo’n orkaanramp zelfs al eens gebeurd. Van ongeveer 5 tot 3 miljoen jaar geleden, toen onze aapachtige voorouders voor het eerst op twee benen liepen, was het lange tijd ongewoon warm op aarde. Hoewel er even veel CO₂ in de dampkring zat als vandaag, lag de wereldtemperatuur destijds een graad of vier hoger. Dat zou wel eens kunnen komen door de orkanen, oppert Emanuel.

Er is sprake van een terugkoppelingsmechanisme, menen de Amerikanen, want meer warmte betekent weer meer orkanen – die op hun beurt de zee verder opwarmen en de El Niño versterken. Onbekend is waardoor de aarde uiteindelijk weer uit zijn warme fase werd losgerukt.

In een begeleidend commentaar, ook in Nature, noemt meteoroloog Ryan Sriver van de universiteit van Pennsylvania de ontdekking ‘veelbelovend’ maar ook ‘slechts een eerste stap’. Zo is nog niet goed bekend welk effect orkanen op wereldschaal precies hebben op de zeewatertemperatuur.

Van slag
Ook Emanuel zelf erkent dat het orkaaneffect alleen niet genoeg is om de volledige vier graden opwarming uit de prehistorie te verklaren. Er moet meer aan de hand zijn geweest, maar niemand weet wat.

En de wereldzeeën krijg je niet zomaar van slag, benadrukt Emanuel. In de computermodellen duurde het twee volle eeuwen voordat de orkanen de planeet echt hadden veranderd in een El Niño-wereld.

Maarten Keulemans