DELFT (NL) – De Delftse onderzoeksgroep Biotechnologie heeft een microbiologisch dogma ontkracht. Bacteriën blijken ook zonder zuurstof ammonium te kunnen afbreken.


Met een publicatie in het tijdschrift Nature bekroont de Delftse onderzoeksgroep Biotechnologie tien jaar onderzoek aan het Anammox-proces (anoxic ammonium oxidation). Hierbij zetten bacteriën een mengsel van gelijke hoeveelheden ammonium (een variant van ammoniak) en nitriet rechtstreeks om in stikstof. Er is geen zuurstof nodig om het ammonium te verwerken.

De heersende opvatting is al tachtig jaar lang dat bacteriën ammonium slechts kunnen verwerken in aanwezigheid van zuurstof. Sinds eind vorige eeuw beschouwt men de biologische stikstofcyclus als 'af'. Het klassieke schema van ammomiumafbraak loopt via nitrificatie en denitrificatie. Eerst zetten bacteriën ammonium om in nitraat. Deze bacteriën, de nitrificeerders, hebben zuurstof nodig om dit te doen. Vervolgens zet een andere groep bacteriën het gevormde nitraat om in stikstof.

Toen er in 1986 ammonium verdween uit de zuurstofloze reactoren van Gist Brocades, deden velen dat af als een chemisch proces. Volgens Mark Strous, biotechnologisch onderzoeker, kon overtuigend bewijs voor anaerobe microbiële activiteit slechts op één manier worden geleverd: eerst het verantwoordelijke beest isoleren en dan de zuivere bacteriecel het proces laten uitvoeren. Dat is na vele jaren experimenteren gelukt.

Waterzuiveringsbedrijven volgen deze ontwikkeling met veel belangstelling. Ammonium is namelijk schadelijk voor het milieu. Het veroorzaakt zure regen en maakt oppervlaktewater te voedselrijk, waardoor algen gaan domineren. De nieuwe methode maakt zuiveren veel goedkoper, onder andere doordat er bij het Anammox-proces geen zuurstof nodig is.

Gijs van Hengstum