Hanen hebben met hun sperma een machtig wapen in handen om de genetische wapenwedloop in hun voordeel te beslechten. Hennen blijken echter over een even krachtig wapen te beschikken: zij kunnen na de seks het hanensperma desgewenst weer uitstoten. Dat blijkt uit een recent onderzoek door biologen van de Oxford University.

Het uitstoten van sperma is een handige manier voor de vrouwtjes om te beïnvloeden van welke mannetjes zij nakomelingen krijgen. Zo bleek dat wanneer de vrouwtjes achter elkaar seks hadden met verschillende partners, zij de voorkeur gaven aan het sperma van de haan die er als eerste bij was. Daarnaast kreeg het sperma van mannetjes die dominanter waren en hoger in de pikorde stonden de voorkeur.

Is dit mannetje dominant genoeg om een redelijke kans op nakomelingen te hebben?

Hoeveelheid
Verder bleek de hoeveelheid sperma die de mannetjes bij de seks ejaculeerden nog van belang. Mannetjes die in grotere hoeveelheden klaarkwamen, hadden een grotere kans dat hun sperma door het vrouwtje weer haar lichaam uitgeperst werd.

Daar staat echter tegenover dat bij kleinere hoeveelheden sperma een groter percentage werd uitgeperst, waardoor er minder sperma overbleef om de vrouwelijke eitjes te bevruchten. De gemiddelde hoeveelheid sperma die – ongedacht de grote van de lading – werd uitgestoten, was zo'n 80 procent.

Dilemma
De strijd tussen het risico op uitstoting en het percentage uitgestoten sperma, zorgt voor een interessant selectiemechanisme. ´Het bezorgt de mannetjes een evolutionair dilemma´, stelt onderzoeker Rebacca Dean in een persverklaring. Zij publiceerde haar resultaten in het vakblad The American Naturalist.

Het uitstoten van sperma door vrouwtjes is overigens niet exclusief voorbehouden aan kippen. Eerder onderzoek vond eenzelfde mechanisme al in wormen, insecten en primaten.

George van Hal