Buiten de stad opgroeien kan ervoor zorgen dat je beter je weg kunt vinden. Dat blijkt uit een analyse van gegevens die zijn verzameld met de mobiele game Sea Hero Quest. Dit spel werd ontworpen om de mentale processen betrokken bij ruimtelijke navigatie te bestuderen.
Neurowetenschapper Antoine Coutrot van het Franse Nationaal Centrum voor Wetenschappelijk Onderzoek en zijn collega’s analyseerden de gegevens van meer dan 440.000 mensen tussen 19 en 70 jaar oud, afkomstig uit 38 landen. De data werden verzameld terwijl mensen een level speelden waarin ze een kaart van de zee moesten onthouden. Daarna moesten ze zo snel mogelijk een virtuele boot langs verschillende checkpoints navigeren.
De onderzoekers hielden niet bij hoe snel de spelers hun taak voltooiden. In plaats daarvan richtten ze zich op de route die elke deelnemer had afgelegd. Hoe grilliger de route die iemand van en naar de checkpoints nam, hoe lager de onderzoekers de navigatievaardigheden van deze speler inschatten. Bij eerdere onderzoeken gedaan door dezelfde groep wetenschappers was al een sterk verband aangetoond tussen deze score en de navigatievaardigheden van een deelnemer in de echte wereld.
Roostervormig stratenplan
Het team vroeg ook aan spelers wat hun leeftijd, geslacht en opleidingsniveau waren, en waar ze waren opgegroeid. Coutrot ontdekte dat spelers uit steden slechter scoorden op navigatie dan de overige inwoners van een land. Dat verband ging op voor alle landen, geslachten, leeftijden en opleidingsniveaus.
Wel was het effect in sommige landen groter dan in andere. Het verschil in navigatievaardigheid tussen stedelingen en mensen van het platteland was bijvoorbeeld zes keer zo groot in de Verenigde Staten als in Roemenië.
De onderzoekers speculeren dat deze verschillen deels te verklaren zijn met hoe steden in deze landen zijn ingedeeld. Steden in de VS zijn bijvoorbeeld veel rechtlijniger van opzet dan die in Roemenië. In het algemeen geldt dat hoe meer de stad waarin iemand is opgegroeid een roostervormig stratenplan heeft, des te slechter hij of zij kan navigeren in vergelijking met andere burgers. ‘De straten zijn zo goed georganiseerd dat je ze niet hoeft te onthouden, of de route die je moet volgen’, zegt Coutrot.
Het verschil in navigatiekwaliteiten kan ook te maken hebben met de verschillende manieren waarop mensen hun omgeving bereizen, zegt Coutrot. ‘Als je van het ene naar het andere punt gaat in een stad als Chicago, neem je waarschijnlijk een trein of bus. Dat is een heel passieve manier van transporteren.’
Coutrot zegt dat in zijn analyse niet is meegenomen wat voor effect een stedelijke of landelijke omgeving heeft op iemand die ernaartoe is verhuisd. Dat hoopt hij in de toekomst te onderzoeken.
Gigantische verzameling data
Ineke van der Ham, universitair hoofddocent psychologie aan de Universiteit Leiden, merkt op dat de gebruikte game, Sea Hero Quest, dankzij sponsoring door T-Mobile en de BBC enorm breed is uitgezet. ‘Dat grote bereik maakt dit heel bijzonder en waardevol onderzoek.’
Wel komen in de game niet alle aspecten van navigatie aan bod, voegt ze daaraan toe. ‘Navigatie is een hele verzameling aan cognitieve functies die er samen voor zorgen dat we de weg kunnen vinden. Denk aan het identificeren van herkenningspunten, het maken van een mentale voorstelling van de omgeving, route-informatie onthouden…’ Bij het uitvoeren van de opdrachten in het spel heb je die niet allemaal nodig. ‘Ze zijn dus te nauw om ze als een complete maat voor navigatievaardigheden te kunnen zien.’
Ook zijn er heel veel mensen niet in het onderzoek meegenomen omdat ze te weinig gegevens hebben ingevuld, zegt Van der Ham. ‘Je kunt je afvragen of dat gevolgen heeft voor de resultaten.’
‘Maar onder de streep blijft het een gigantische verzameling data waar je dit soort vragen mooi mee kunt beantwoorden’, zegt ze. ‘En waarschijnlijk is dit ook de enige manier waarop dat kan.’
