Bloedvergiftiging (sepsis) is een ernstige aandoening veroorzaakt door bacteriën die in de bloedbaan komen. Als gevolg van de infectie verwijden de bloedvaten, waardoor de bloeddruk daalt. Een gevolg daarvan is weer dat organen tekort zuurstof kunnen krijgen. Een kwart tot een derde van de patiënten overlijdt eraan, ook in een welvarend land als Nederland.
Vlak na de infectie reageert het immuunsysteem van de patiënt heel heftig op de binnenkomende bacteriën, met als gevolg ontstekingen, die kunnen leiden tot sterfte.
De grote farmaceutische concerns zijn al zo’n twintig jaar op zoek naar een geschikt medicijn tegen bloedvergiftiging. Het uitgangspunt daarbij is dat patiënten vaak het loodje leggen door de vele ontstekingen, dat wil zeggen niet door de bacterie, maar door de reactie van het immuunsysteem zelf. De door de industrie voorgestelde immunotherapie probeert de immuunrespons van het lichaam daarom te onderdrukken. Maar een paar miljard dollar verder heeft deze aanpak nog steeds geen bevredigend medicijn opgeleverd.
Mijn indruk is dat de heftige respons van het immuunsysteem vooral de eerste paar dagen (of zelfs uren) speelt. Daarna treedt er eerder een vorm van immuunparalyse op, waarbij de immuuncellen juist helemaal niet meer reageren op de bacterie. Mijn aanpak staat daarom haaks op die van de farmaceutische industrie: ik zou het immuunsysteem dus na die eerste paar dagen juist willen stimuleren in plaats van afremmen. Bijvoorbeeld met interferon-gamma, een lichaamseigen eiwit dat precies de witte bloedlichamen stimuleert die niet goed meer werken. Er is al ervaring met interferon-gamma als medicijn bij mensen met chronische granulomateuze ziekte, een vrij zeldzame aangeboren aandoening waarbij het immuunsysteem niet naar behoren werkt. We weten dus dat toediening ervan veilig is.
We vinden bij patiënten met bloedvergiftiging vaak lage interferon-gamma-waarden. Tweemaal hebben wij in Nijmegen interferon-gamma toegediend bij patiënten met lage interferon-gamma-waarden en die patiënten hebben het beiden gered. Maar je wilt het middel natuurlijk testen in een grote klinische studie. Die proberen we nu al zo’n twee jaar op te zetten, maar dat blijkt niet eenvoudig. Het patent voor interferon-gamma is verlopen en dus is het middel voor de farmaceutische industrie niet zo interessant. De productie van interferon-gamma is bovendien vrij duur. Aan de andere kant kost een dag op de intensive care ook 2000 euro.
Mihai Netea, internist, Radboud Universiteit Nijmegen
