Vrouwelijke fruitvliegen zetten zich tijdens de balts schrap voor een risicovolle vrijpartij. Ze activeren genen van het immuunsysteem en wapenen zich zo tegen ongezonde bijwerkingen van de voortplanting.
Een vrouwelijke fruitvlieg, Drosophila melanogaster, reageert weinig romantisch op het baltsgedrag van een mannetje: ze activeert de genen van haar immuunsysteem. Biologe Elina Immonen, van de University of Saint Andrews in Schotland, liet het liefdeslied dat mannelijke fruitvliegen met hun vleugels maken, horen aan vrouwtjes. Vervolgens analyseerde ze de genexpressie bij de vrouwelijke diertjes en ontdekte dat een aantal genen, waaronder die van het immuunsysteem, verhoogd tot expressie komen onder invloed van het baltslied.
‘Wij waren verbaasd dat die genen al tijdens het voorspel tot uitdrukking kwamen’, zegt Immonen. ‘Uit eerder onderzoek bleek dat genen van het immuunsysteem tijdens copulatie in hogere mate worden uitgelezen’, aldus Immonen, ‘maar dat die reactie al in anticipatie op seks plaatsvindt, hadden we niet verwacht.’
Bij de vrouwelijke fruitvlieg komen genen van het immuunsysteem tot expressie in reactie op het baltslied van een mannetje. (Bron: Darren Obbard, universiteit van Edinburgh).
Grijpers
Waarom de fruitvliegdames hun immuunsysteem in gereedheid brengen, is Immonen nog niet duidelijk. Drie aspecten van de daad vergen wel een verhoogde weerstand van de vrouwelijke fruitvliegen. Allereerst lopen de vrouwtjes risico op seksueel overdraagbare aandoeningen. Daarnaast is de anatomie van het mannelijke geslachtsdeel niet bepaald fruitvlieg-vrouw-vriendelijk te noemen. Kleine grijpers op de penis garanderen grip en helpen bij succesvolle paring, maar verwonden het vrouwtje ook. Ten slotte ejaculeren mannetjes naast zaadcellen ook eiwitten die schadelijk kunnen zijn voor de gezondheid van het vrouwtje.
Immonen wil nu gaan achterhalen tegen welk van deze drie onprettige nawerkingen de immuunrespons het vrouwtje wapent. Hiervoor kweekt ze genetisch gemanipuleerde vrouwelijke fruitvliegen, waarbij de immuungenen in kwestie zijn uitgeschakeld. Door te bekijken wat die vrouwtjes na geslachtsgemeenschap mankeert, hoopt Immonen te doorgronden waar de immuunreactie tijdens de balts goed voor is.
Of menselijke vrouwen ook meer immuungenen tot expressie brengen wanneer een man avances maakt, hebben de onderzoekers niet bestudeerd. Hoogleraar Michael Ritchie, die meewerkte aan het onderzoek, zegt echter dat het hem niet zou verbazen als dit wel het geval was: ‘Seksueel overdraagbare aandoeningen zijn alomtegenwoordig, ook bij mensen zou een verhoogde weerstand nuttig zijn.’
Lees hier het volledige onderzoeksartikel van Immonen en Ritchie in Proceedings of the Royal Society B van 5 oktober.
Marieke Buijs
