Een vrouw die niet in staat is pijn te voelen, is toch voor het eerst pijn gedaan, dankzij een medicijn normaal voorgeschreven bij overdoses van pijnstillers. Deze doorbraak kan leiden tot nieuwe medicijnen voor het omgekeerde geval: het behandelen van pijnlijke aandoeningen.
Slechts een handvol mensen op de wereld is geboren zonder het vermogen om pijn te voelen. Deze mensen kunnen een hoop kwetsuren oplopen in hun jeugd. Baby’s met de aandoening zijn bijvoorbeeld geneigd op hun vingers, tenen en lippen te knagen tot ze bloeden. Oorzaak van de aandoening is een zeldzame genetische mutatie, die resulteert in een gebrek aan ionkanalen die natrium langs gevoelszenuwen vervoeren. Zonder deze zogeheten Nav1.7-kanalen zijn zenuwcellen niet in staat pijn door te geven.
Genetische aanpassing
Wetenschappers zoeken al jaren naar middelen die Nav1.7-kanalen blokkeren, in de hoop daarmee ook bij mensen zonder de aandoening pijn te kunnen blokkeren. ‘Het leek een fantastisch medicijndoelwit’, zegt John Wood van University College London. ‘Farmaceutische bedrijven maakten een heleboel medicijnen.’ Maar geen enkel medicijn bracht het volledige pijnverlies teweeg zoals dat voorkomt bij de mensen die de kanalen van nature missen.
Om te achterhalen hoe dat komt, onderzocht Wood muizen die de Nav1.7-kanalen door genetische aanpassing missen. Deze dieren voelen eveneens geen pijn: ze reageren bijvoorbeeld niet als hun staarten worden blootgesteld aan extreem warme of koude temperaturen.
Hete laser
Uit nadere bestudering van hun zenuwen bleek dat muizen zonder Nav1.7 meer opioïde peptiden aanmaken. Dit zijn de natuurlijke pijnstillers van het lichaam. De vondst kan verklaren waarom mensen zonder de kanalen ook geen pijn voelen.
Als die verklaring klopt, zou een medicijn dat de activiteit van opioïde peptiden blokkeert, de aandoening kunnen terugdraaien. Toen de onderzoekers muizen naloxon gaven – een medicijn dat opioïdereceptoren blokkeert – waren de dieren weer in staat pijn te voelen. Ook bij mensen bleek het middel te werken. Toen een 39-jarige vrouw die in haar leven nog nooit pijn had gevoeld, naloxon kreeg, kon ze de pijn afkomstig van een hete laser voelen.
Bijwerkingen
Wood denkt echter niet dat naloxon de standaardbehandeling van de aandoening zal worden, omdat veelvuldig gebruik schadelijke bijeffecten kan hebben. De tegenovergestelde aanpak – behandeling van pijnlijke aandoeningen via Nav1.7-kanalen – kan volgens hem wel werken. Toen zijn team muizen Nav1.7-blokkeerders in combinatie met opioïde peptiden gaf, slaagden ze erin de dieren net zo weinig pijn te laten voelen als muizen die de kanalen van nature missen.
Volgens Kenji Osuke van het Imperial College London is combinatietherapie echter niet per se te prefereren, omdat levenslang gebruik van opioïde peptiden kwalijke gevolgen kan hebben.
Altijd op de hoogte blijven van het laatste wetenschapsnieuws? Meld je nu aan voor de New Scientist nieuwsbrief.
Lees ook: