Een analyse van ingetrokken artikelen van het laatste decennium toont aan dat onderzoekers in de VS significant vaker fraude plegen.

Voor zijn onderzoek naar fraude, bekeek de Amerikaanse publicist en psychiater R. Grant Steen 788 artikelen die de laatste tien jaar zijn ingetrokken. Daarbij beperkte hij zich tot medische publicaties, die zijn opgenomen in de database PubMed. In driekwart van die gevallen was er sprake van fouten en slordigheden, maar bij die andere 25% was fraude in het spel: verzonnen data en falsificaties.

Steen kon vervolgens volop statistiek loslaten op deze twee groepen publicaties. Tot zijn schrik zag hij dat onderzoekers uit de VS niet alleen auteurs waren van het grootste aantal ingetrokken publicaties, maar dat daarbij ook significant vaker dan bij andere nationaliteiten fraude aan ten grondslag lag: een op de drie keer. Aziatische medische wetenschappers waren betrokken bij dertig procent van de intrekkingen, met bij een op de vier publicaties fraude als onderliggende reden.

Domme fout
Andere opmerkelijke feiten: bij meer dan de helft van de frauduleuze artikelen was de eerste auteur vaker over de schreef gegaan. Eerste auteurs die vanwege een domme fout een artikel later weer moesten introkken, leerden daarentegen wel van zo’n overtreding, slechts 18% ging daarna weer in de fout. Verder verschenen de frauduleuze artikelen vaker in tijdschriften met een hoge impactfactor en hadden die artikelen een significant groter aantal auteurs. Een frauduleuze auteur die in herhaling viel, had volgens Steen gemiddeld zes mede-auteurs die dan ook weer hadden bijgedragen aan drie andere ingetrokken artikelen.

Steen zei in Journal of Medical Ethics dat intrekken van een artikelen een nogal botte sanctie is die zowel geldt voor grove overtredingen (fraude) als voor triviale fouten (onzorgvuldigheden). Wellicht dat de wetenschap er goed aan doet onderscheid tussen deze categorieën te gaan maken.

Erick Vermeulen