Onlangs werd bekend dat in het zuidoosten van Engeland een nieuwe variant op het coronavirus is gevonden die zich veel sneller zou verspreiden. Dat heeft geleid tot wijdverspreide zorgen over ‘supercovid’ en ‘gemuteerde covid’. Dit moet je weten over deze variant.
Wat zijn we tot nu toe te weten gekomen over deze nieuwe variant?
Eind september werd hij voor het eerst gesequencet in het Verenigd Koninkrijk. Hij heeft zeventien mutaties die de vorm van het virus beïnvloeden, waaronder het buitenste spike-eiwit of ‘stekeleiwit’. Dat zegt Nick Loman, hoogleraar microbiële genetica en bio-informatica aan de Universiteit van Birmingham in Engeland, die deel uitmaakt van het team dat nieuwe varianten van het coronavirus monitort en sequencet. Veel van deze mutaties zijn eerder al gevonden in andere virussen. Maar het is ongebruikelijk dat een enkel virus er zoveel heeft.
Dus het zijn een heleboel mutaties, niet maar één?
Ja. Maar om dit in de juiste context te plaatsen: het coronavirus muteert continu. Er zijn al veel varianten met een of meer mutaties. In juli waren er minstens 12.000 ‘mutanten’. Dat aantal zal nu nog hoger zijn. Wel zijn veel mutaties zeldzaam en sterven de virussen die ze hebben vaak uit.
Wacht even: er zijn meer dan 12.000 varianten van het coronavirus?
Er zijn er tienduizenden die minstens één mutatie in hun genoom van elkaar verschillen. Maar elke twee willekeurige SARS-CoV-2-coronavirussen van ergens op de wereld hebben meestal minder dan dertig verschillende mutaties. Die worden allemaal gerekend tot dezelfde stam of strain. Onderzoekers hebben het in plaats daarvan over verschillende genetische lijnen of lineages.
Wat maakt deze variant zo bijzonder?
Hij trok vooral de aandacht van onderzoekers die de evolutie van het virus bestuderen door de snelheid waarmee hij zich verspreidt. Tegen 13 december waren 1100 gevallen van de variant gerapporteerd, voornamelijk in het zuiden en oosten van Engeland. Dat is veel, want maar een klein deel van de virusmonsters wordt gesampled. ‘Het is de groeisnelheid waar we ons zorgen over maken’, zegt Loman. ‘We zien een heel snelle groei.’
Kan deze variant zich zo snel verspreiden dankzij zijn mutaties?
Dat weten we nog niet. De variant verspreidt zich sneller dan de andere lijnen op dezelfde plekken, maar waardoor dat komt, is nog niet duidelijk. Sommige coronaviruslijnen verspreiden zich sneller dan andere door puur toeval. Vooralsnog is er nog geen duidelijk bewijs dat deze snelle verspreiding te wijten is aan de specifieke mutaties van deze variant. ‘Op het moment weten we niet eens of die ook maar een klein beetje verschil maken’, zegt microbieel geneticus Lucy van Dorp van University College London.
Hoeveel zorgen moeten we ons maken?
Om te kunnen achterhalen of deze variant echt besmettelijker is, moeten we hem langer monitoren. Ook zijn labstudies nodig, waarbij wordt gekeken naar de effecten van deze specifieke mutaties. Maar tot nu toe is van geen enkele mutatie met zekerheid vastgesteld dat hij een SARS-CoV-2-lijn makkelijker overdraagbaar of gevaarlijker maakt.
Maar wat als deze variant zich inderdaad makkelijker verspreidt?
Hoe we ons gedragen, doet er nog steeds veel meer toe dan elke denkbare verandering in het virus, zegt Van Dorp. Met andere worden: maatregelen zoals het dragen van mondkapjes en afstand houden tot elkaar zullen werken tegen deze variant, ook als ie een iets grotere kans heeft om mensen te besmetten die eraan worden blootgesteld.
Zorgt deze variant voor een ernstigere vorm van covid-19?
Opnieuw is het antwoord: dat weten we niet. Om dat te achterhalen, zouden we heel veel mensen moeten identificeren die ziek zijn geworden nadat zij zijn besmet door deze variant en ze minstens een maand moeten volgen. Maar er is geen reden om dit aan te nemen. Mutaties die een virus besmettelijker maken, maken het niet noodzakelijkerwijs ook gevaarlijker.
Kan deze variant de bescherming ontwijken die vaccins bieden?
Daar is geen bewijs voor, maar we kunnen het ook niet uitsluiten. Het goede nieuws is dat de vaccins van Pfizer en Moderna, die tot nu toe het meest effectief zijn gebleken in grootschalige studies, behoren tot een type dat gemakkelijk is aan te passen als er veranderingen in het virus ontstaan waarmee het de immuunrespons van het vaccin kan ontwijken.
