Een sterke aardbeving, een ongekend hoge tsunami en daarop grote problemen met kerncentrales – men kan zich terecht afvragen of de bouw van kerncentrales langs de kust in seismisch actieve gebieden verstandig is.

Voor een ruwe analyse van natuurlijke bedreigingen voor kerncentrales, hebben we op een wereldkaart de posities van kerncentrales weergegeven. Daarnaast, op basis van gegevens van onder meer de Verenigde Naties en de United States Geological Survey, tonen we de grote aardbevingen van de laatste eeuw, vulkaanuitbarstingen van de laatste zesduizend jaar en tsunami’s met slachtoffers die sinds 1650 zijn voorgekomen. Een studie van het bedrijf Maplecroft geeft een overzicht van kustgebieden waar tsunami’s kunnen voorkomen.

Het is niet verrassend dat Japan werkelijk een hot spot op de kaart vormt. Het heeft een groot aantal kerncentrales en ligt in een gebied waar aardbevingen, vulkaanuitbarstingen en tsunami’s vaak voorkomen. Het ligt dan ook op de Pacifische ring van vuur, ofwel de rand van de Pacifische aardschol, samen met Indonesië, Nieuw-Zeeland, Noord- en Zuid-Amerika. De meeste landen op die ring van vuur gebruiken geen kernenergie, enkel nabij de westkust van de VS staan er enkele kerncentrales.

(De afbeelding linkt naar een pdf-wereldkaart, te openen met Acrobat Reader)

Piekversnelling
In Europa staan vrijwel alle kerncentrales in gebieden waar natuurgeweld weinig bedreigend is. Maplecroft wijst in een risico-analyse van aardbevingsgevoelige gebieden in ieder geval op de kerncentrales in Armenië, Iran, Slovenië, Taiwan en Californië. Daarbij geldt voor Iran en Taiwan dat ze naar verwachting op de lange termijn grote problemen met de energiewinning kunnen hebben. Maplecroft hanteert in de analyse niet de schaal van Richter of een magnitudeschaal, maar kijkt naar de piekversnelling van de bodem, en hanteert als grenswaarde 2,5 m/s2.

Kijkend naar tsunami’s zijn het de kerncentrales langs de kusten van Zuid-Korea, Taiwan, zuidelijk China, India, Pakistan en opnieuw de westkust van de VS die in een gevarenzone liggen, en met nadruk natuurlijk ook die in Japan. Gemiddeld zijn er tien tsunami’s per jaar, maar veertig procent daarvan bereikte een hoogte van nog geen halve meter, meldt Maplecroft geruststellend. De Fukushima Daiichi-centrale was ontworpen om een tsunami met een hoogte van 5,7 meter te kunnen weerstaan, maar de aardbeving met een door seismologen onmogelijk geachte kracht van 9 zorgde voor een 14-meter-hoge tsunami.

Energiehongerig
In opkomende economieën als China en India stijgt de energiebehoefte sterk. De wereldwijde besprekingen over klimaatprotocollen temperden de investering in kolencentrales een beetje, en verlaagden daarbij de drempel voor kernenergie. Maplecroft becijfert dat in China 54 kerncentrales in werking, in aanbouw of gepland zijn.

De ongelukken met de Japanse Fukushima Daiichi-reactoren zullen ongetwijfeld invloed hebben op de toekomstplannen voor kernenergie in vele landen. Dat zal in sommige landen een lastige afweging vormen, zolang duurzame energie geen soelaas kan bieden en fossiele brandstoffen ongewenst of niet voorhanden zijn. Voor een energiehongerig land als Japan, met dankzij zijn ligging de continue dreiging van natuurrampen, lijken alternatieven voor kernenergie afwezig.

Erick Vermeulen