Washington (VS) – De nog prille nanotechnologie gaat aan kop in de top 10 van wetenschappelijke doorbraken van het jaar 2001.


Eens per jaar stellen de redacteuren van het vooraanstaande tijdschrift Science een top 10 van de belangrijkste wetenschappelijke doorbraken op. Op 20 december presenteerden ze het klassement van 2001: een bonte verzameling van wetenschapsgebieden, variërend van materiaalkunde tot klimatologie en van zenuwgeleiding tot supergeleiding.
Dé doorbraak van het afgelopen jaar speelt zich af op het gebied van de nanotechnologie. Materiaalexperts kunnen al enige tijd minuscule elektronische componenten maken van individuele atomen en moleculen, maar de échte doorbraak is hun aaneenschakeling in elementaire circuits die eenvoudige rekentaken kunnen uitvoeren. De Delftse groep van prof dr Cees Dekker speelde hier een belangrijke rol bij. De schaal van de nanotechnologie is duizenden malen kleiner dan die van de huidige computerchips en sterk geminiaturiseerde computers liggen in het verschiet.
RNA-onderzoek is een goede nummer twee op de hitlijst. RNA is het enkelvoudige broertje van het welbekende dubbelstrengs DNA en speelt een belangrijke rol in de cel. Gedurende de afgelopen twaalf maanden verkregen biochemici een veel beter begrip van hoe de cel RNA maakt en welke functies dit molecuul vervult. RNA is veelzijdiger dan men verwachtte en vormt een waardevol hulpmiddel bij het achterhalen van de functies van alle genen die in het humane genoom project werden opgespoord.
Gelijke eer gaat uit naar acht andere doorbraken: onderzoekers zagen neutrino's van uiterlijk veranderen, ontrafelden het complete genoom van meer dan zestig organismen, ontdekten twee nieuwe supergeleiders die bij relatief hoge temperaturen hun kunstje al vertonen, bestudeerden de verbindingen tussen zenuwcellen, ontwikkelden een revolutionair anti-kankermedicijn, kregen de Nobelprijs voor een Bose-Einsteincondensaat, stelden vast dat de mens toch echt verantwoordelijk is voor de opwarming van de aarde en kwamen tot een veel betere schatting van de hoeveelheid broeikasgassen die op natuurlijke wijze weer vastgelegd wordt.
De redacteuren stelden ook een 'schaduw top 10' van grootste teleurstellingen op. Naast het wetenschappelijk beleid van de Amerikaanse overheid is een opvallende verschijning op deze lijst het International Space Station. Terwijl in de ruimte astronauten het station verder uitbouwen, maken op de aarde politici het almaar kleiner door drastische bezuinigingen.

Mirjam Leunissen