Sommige sterrenstelsels veranderen plots van een kraamkamer in een bejaardentehuis. Astronomen geven de schuld aan winden latende zwarte gaten.

Superzware zwarte gaten in sommige sterrenstelsels produceren interstellaire winden. Die warmen het stelsel waardoor gasdeeltjes niet meer samenklonteren tot nieuwe sterren. Afbeelding: NASA

Een internationaal team van astronomen heeft ontdekt waardoor bepaalde sterrenstelsels geen nieuwe sterren meer produceren. Superzware zwarte gaten midden in deze stelsels blijken vaak de boosdoener. Die produceren interstellaire winden die de stelsels dusdanig opwarmen dat stervorming onmogelijk wordt. Het resultaat is gepubliceerd in Nature.

Galactische opwarming

Sommige sterrenstelsels veranderen plotseling van een levendige plek waar voortdurend nieuwe sterren worden geboren, in een stil gebied met enkel oude, roodgekleurde sterren. Astronomen wisten al dat het stoppen van de stervorming veroorzaakt wordt doordat het gas in het stelsel wordt opgewarmd. Daardoor kunnen deeltjes in het gas niet langer condenseren en samenklonteren tot sterren. De oorzaak van deze ‘galactische opwarming’ was tot dusver onbekend.

Rode sterren

Abonneer je hier op De wetenschappelijke bibliotheek van New Scientist en ontvang Zwarte gaten voor 34,95 in plaats van 42,50. Het boek vertelt hoe zwarte gaten, volgens Einstein een belachelijk gevolg van zijn eigen theorieën, door de wetenschap werden omarmd en is rijk geïllustreerd met de mooiste ruimtefoto’s.
Benieuwd hoe de wetenschap het zwarte gat, volgens Einstein een belachelijk gevolg van zijn eigen theorieën, omarmde? In december komt het boek Zwarte gaten uit in de serie de Wetenschappelijke bibliotheek van New Scientist. Abonneer je hier en betaal 34,95 in plaats van 42,50.

Het astronomenteam loste dit mysterie deels op dankzij het SDSS IV-MaNGA-programma, dat zo’n tienduizend sterrenstelsels in kaart bracht. De onderzoekers zagen dat in tien procent van de uitgedoofde sterrenstelsels het superzware zwarte gat in het midden krachtige winden uitstoot. Doordat deze winden onregelmatig ontstaan en vrij snel weer verdwijnen, hadden astronomen ze tot dusver niet waargenomen.

De kortstondige winden van de zwarte gaten vormen de oorzaak van de galactische opwarming in deze sterrenstelsels. Om die reden, en omdat er alleen rode sterren achterblijven, noemt MaNGA-hoofdonderzoeker Kevin Bundy dit soort stelsels ook wel ‘rode geisers’.

Altijd op de hoogte blijven van het laatste wetenschapsnieuws? Meld je nu aan voor de New Scientist nieuwsbrief.

Lees verder: