Het gat in de ozonlaag boven Antarctica blijft zich herstellen. Dat zorgt voor veranderingen in atmosferische circulatie – de stroming van lucht over het aardoppervlak die verantwoordelijk is voor het ontstaan van winden.
Met data van satellietobservaties en klimaatsimulaties modelleerden atmosferisch scheikundige Antara Banerjee van de Universiteit van Colorado en haar collega’s veranderende windpatronen in relatie tot het herstel van de ozonlaag. Dat herstel komt door het Montreal Protocol, een internationaal verdrag uit 1987 dat de productie verbood van gassen die schadelijk zijn voor de ozonlaag.
Voor het jaar 2000 bewoog een specifieke gordel van luchtstromen op het zuidelijk halfrond, de Ferrelcel, langzaam richting de zuidpool. Een andere tropische straalstroom, genaamd de Hadleycel, groeide. Deze is verantwoordelijk voor passaatwinden, tropische regengordels, orkanen en subtropische woestijnen.
Effecten van herstel
Banerjee ontdekte met haar team dat aan deze trends in 2000 een einde kwam en ze zelfs begonnen om te keren. Willekeurige schommelingen in het klimaat kunnen deze verandering niet verklaren. Banerjee zegt dat ze een direct gevolg zijn van het herstellen van de ozonlaag.
Afwijkingen in het pad van een straalstroom kunnen het weer beïnvloeden door veranderingen in de atmosferische temperatuur en regenval. Hierdoor kan vervolgens de temperatuur in de oceaan veranderen, evenals diens zoutconcentratie.
Als het gaat om ozonlaagherstel hebben we een omslag gemaakt, zegt atmosferisch wetenschapper Martyn Chipperfield van de Universiteit van Leeds in het Verenigd Koninkrijk, die niet betrokken was bij dit onderzoek. Hij zegt dat we al tekenen zien dat de ozonlaag herstelt. Volgens hem vertegenwoordigt dit onderzoek de volgende stap: de waarneming van de effecten van ozonlaagherstel op het klimaat.
Langzaam
Chipperfield zegt dat het belangrijk is om te weten welk deel van de klimaatverandering komt door onze CO2 uitstoot, die nog steeds stijgt, en welk deel het gevolg is van het gat in de ozonlaag, dat nu stopt met groeien en herstelt.
Ondanks het verbod op stoffen die de ozonlaag aantasten, zorgt hun lange levensduur in de atmosfeer ervoor dat volledig herstel van de ozonlaag waarschijnlijk nog tientallen jaren op zich laat wachten.
Klimaatverandering
De ozonlaag herstelt met verschillende snelheden in verschillende delen van de atmosfeer, zegt Banerjee. Ze verwacht bijvoorbeeld dat de ozonlaag in het noordelijk halfrond al in 2030 herstelt tot het niveau dat het had in 1980. Voor de zuidelijke middelste breedtegraden duurt dat tot 2050, terwijl het gat boven Antarctica waarschijnlijk pas aan het einde van de aankomende jaren zestig herstelt.
Klimaatverandering zal ook een effect hebben op de ozonlaag. ‘Boven de tropen wordt een verdunning van de ozonlaag voorspeld’, zegt Chipperfield. ‘We zullen klimaatverandering dus nog steeds een halt toe moeten roepen.’
