Wetenschappers zijn erin geslaagd om jonge koeien aan te leren in een speciale ‘latrine’ te urineren. Die spoelt de urine weg voordat hij waterwegen kan vervuilen of schadelijke gassen laat vrijkomen.
Nitraten uit de urine van vee kunnen grondwater verontreinigen, en daarmee in potentie de gezondheid van mensen in gevaar brengen. Daarnaast kan lachgas – dat ontstaat wanneer de urine en uitwerpselen van vee vermengen – ademhalingsproblemen veroorzaken en bijdragen aan de opwarming van de aarde.
Door runderen aan te leren hun behoefte direct in een soort ‘koeientoilet’ te doen, hebben onderzoeker Lindsay Matthews van de Universiteit van Auckland in Nieuw-Zeeland en zijn collega’s mogelijk een manier gevonden om water en lucht schoner te houden en daarmee de gezondheid en het welzijn van zowel mens als dier te verbeteren.
Watersproeier
Matthews’ team leerde zestien Holsteinkoeien – allemaal rond de vijf maanden oud – om een op maat gemaakte, met plastic gras bedekte latrine te gebruiken wanneer ze de behoefte voelden om te urineren. Hierbij pasten ze een trainingsproces toe, bestaande uit drie stappen. Eerst plaatste het team de kalveren in paren in de latrine totdat ze geplast hadden. Dat leverde hen een traktatie op, verdunde melasse of gerst, waarna de deur naar buiten opende.
Vervolgens plaatste het team de kalveren in een 2 meter lange gang naast de latrine. Deze gang was voorzien van een hek dat de dieren konden openduwen om het ‘toilet’ binnen te gaan. Wanneer de kalveren in de latrine plasten, kregen ze een traktatie. Als een kalf in de steeg plaste, activeerde het team echter een watersproeier. Die spoot het kalf gedurende 3 seconden nat – iets wat het dier waarschijnlijk niet als aangenaam ervoer. Bij de laatste stap gebeurde hetzelfde, al mochten de koeien nu in een grotere, afgesloten ruimte rondlopen.
In tegenstelling tot mensen en veel andere dieren, doen koeien niet van nature moeite om hun uitwerpselen op een specifieke plek te lozen of om hun plas op te houden, zegt Matthews. Toch gebruikten elf kalveren 77 procent van de tijd de latrine, tijdens tien trainingssessies. Hun prestaties overtroffen die van menselijke peuters die leren zindelijk te worden, aldus de onderzoeker.
‘Het was fascinerend om te zien hoe snel ze leerden’, zegt hij. ‘Gemiddeld duurde het twintig plasbeurten van begin tot eind. Het was ongelooflijk.’
Wereldwijd
Hoewel lachgas veel minder voorkomt dan andere broeikasgassen, is het wel driehonderd keer krachtiger dan koolstofdioxide en tien keer krachtiger dan methaan, vertelt Matthews. In stallen kan stilstaande urine de hoeven van koeien beschadigen. Bovendien kunnen de gassen luchtwegaandoeningen veroorzaken bij dieren en mensen.
Matthews hoopt dat er een geautomatiseerd trainingssysteem kan worden ontwikkeld, zodat veehouders over de hele wereld kunnen profiteren van het latrinesysteem. ‘Als we een kosteneffectieve manier vinden om het te doen, hebben we binnenkort misschien weilanden met mobiele toiletten’, zegt hij.
