Na een lange sluimertijd vuurde de zon grote wolken plasma richting aarde af. Op 3 op 4 augustus geeft dat een kans op noorderlicht.
De aarde bevindt zich in het schootsveld van een recente uitbarsting op de zon. Enkele wolken plasma komen op de aarde af. NASA-onderzoekers schatten de kans op een geomagnetische storm, die communicatie en apparatuur kan verstoren, op hooguit tien procent. Wel kan het plasma volgens hen het prachtige noorderlicht veroorzaken in de noordelijkste staten.
De noordelijkste staten van de VS liggen zuidelijker dan de Lage Landen. Toch is de kans dat hier noorderlicht zichtbaar zal zijn, gering, laat de Koninklijke Sterrenwacht in het Belgische Ukkel weten. De koers van de plasmawolken is volgens de Belgische ruimteweerspecialisten zo noordelijk, dat in tegenstelling tot de berichten van Nasa en spaceweather.com er geen noorderlicht op onze geografische breedte zichtbaar zal zijn.
Een eerste kleine zonnevlam op zondag 1 augustus gaf een coronale massa-uitstoot die snel bewoog en de aarde miste. Daarna volgden twee grotere, na de uitbarsting van zonnevlammen. Die bewogen trager, zo’n 400 á 500 kilometer per seconde. In Ukkel voorspellen ze dat die pas aan het eind van de dag, op 4 augustus, de aarde zullen bereiken. Nasa schat de aankomst van het plasma – en daarmee het optreden van noorderlicht – op een veel eerder tijdstip.
Omklappen
Een coronale massa-uitstoot kan enige miljarden tonnen plasma bevatten. Die verwijdert zich van de zon met snelheden tot meer dan een miljoen kilometer per uur. Het nu uitgestoten plasma kan de 150 miljoen kilometer tussen zon en aarde in drie á vier dagen overbruggen. De plasmadeeltjes zullen, nadat ze door het aardmagneetveld zijn ingevangen, langs de veldlijnen naar de noord- en zuidpool bewegen. Daarbij botsen ze met stikstof- en zuurstofatomen in de atmosfeer, die dan het oogstrelende groene en rode licht uitstralen.
Voor sommige zonnefysici is de uitbarsting een nieuw signaal dat de zon na een lange rustperiode langzaam ontwaakt. “Toch komt deze coronaire massa-uitstoot komt niet echt als een verrassing”, vertelt Rony Keppens, hoogleraar aan de KU Leuven en de Universiteit Utrecht. Er hebben zich dit jaar al meer uitbarstingen van zonnevlekken voorgedaan, maar die waren in andere richtingen. De zon bevindt zich in de aanloop naar een volgende cyclus, waarbij er sprake is van omklappen van de magnetische polen van de zon. “Het is nog niet precies duidelijk wanneer de volgende cyclus werkelijk start”, zegt Keppens.
Erick Vermeulen
